Een groot deel van ons leven wordt gestuurd door ‘de automatische piloot’. Misschien herken je wel dat je in de auto soms kilometers kunt rijden, zonder je bewust te zijn van waar je bent. Of dat je tijdens een gesprek merkt dat je helemaal niet hebt geluisterd naar het verhaal van de ander. Of dat je net klaar bent met douchen en bemerkt dat je volledig automatisch hebt gedoucht.
Zo zijn wij vaak niet aanwezig in ons eigen leven. We zijn op deze momenten als het ware ‘weg’. Ons lichaam doet van alles op de ene plek en ‘wij’ zijn in ons hoofd ergens anders. Opvallend hieraan is dat we meestal niet ‘weg’ zijn omdat we er voor kiezen, maar dat we eerder ‘wegraken’. Het is een automatisme dat we vaak niet eens in de gaten hebben. In de mindfulness noemen we dit: de automatische piloot.
Voordelen van de automatische piloot
- Het kan prettig zijn dat we niet overal bij stil hoeven te staan om dingen goed te laten verlopen.
- Sommige activiteiten gaan beter als we er niet te veel bij stilstaan en meer op onze automaat handelen (bijvoorbeeld autorijden).
Nadelen van de automatische piloot
- Je mist een hoop. De kleine dingen, die het leven vaak de moeite waard maken, zien we niet omdat we in gedachten ergens anders zijn. We missen bijvoorbeeld de lach van een kind, de schoonheid van onze omgeving.
- We belanden regelmatig in onze automatische piloot als het gaat om het omgaan met problemen. We hebben bijvoorbeeld een voortdurende neiging om te piekeren, om gedachten te herhalen. Niet omdat we dat willen, maar omdat het moeilijk is ons los te maken van ons (denk)patroon.
- In de automatische piloot is er geen ruimte voor creativiteit en het vinden van nieuwe oplossingen waardoor we vaak in dezelfde patronen blijven hangen, zelfs al zijn ze niet functioneel.
- Het belangrijkste nadeel van de automatische piloot is misschien wel dat we er vaak geen keuze in hebben. We noemen het niet voor niets ‘automatische piloot’. Als we in onze automatische piloot raken, impliceert dit dat we een stuk vrijheid (om onze ervaring in volheid te beleven en om te handelen zoals het op dat moment het beste lijkt) kwijtraken.
In de eerste les van de mindfulness doen we dan ook een oefening om bewust te worden van onze automatische piloot.
Oefening: Routinehandeling met aandacht doen
Om de automatische piloot te onderzoeken kun je een routine activiteit uit je dagelijks leven uitkiezen en een poging doen om deze activiteit niet automatisch uit te voeren. In plaats daarvan probeer je van moment tot moment bewust te zijn van de activiteit, iedere keer als je hem uitvoert. Mogelijkheden zijn bijvoorbeeld ‘s morgens opstaan, tanden poetsen, douchen, afdrogen, aankleden, autorijden, winkelen, etc. Kies één activiteit die je de hele week met aandacht uitvoert.
De tip is om de activiteit met al je zintuigen te doen.
- Wat kan je zien als je de routineactiviteit doet?
- Wat hoor je?
- Wat ruik je?
- Wat voel je?
- Wat proef je?
Het effect van de routine activiteit:
Een deelnemer van de mindfulness training gaf aan dat hij de deur op slot doen met aandacht ging doen. Want hij vergat altijd of hij nou de deur op slot had gedaan en ging dan soms ook weer terug om te checken of hij nou dicht was.
In sessie 2 deelde hij hoe de beoefening afgelopen week was gegaan. Hij vertelde het volgende:
“ik ging afgelopen week de deur met aandacht op slot doen. Dus ik ging luisteren terwijl ik de sleutel in het slot deed. En ik hoorde die bolletjes van het slot bewegen. Ik voelde echt de sleutel draaien. En ik keek er ook naar. En daarna zag ik nog meer dingen. Ik zag zo het grint bij mij voor. En ik keek zo verder om me heen en zag de klimop en dacht “nou die mag wel eens gesnoeid worden. Hahaha”.
Wat dit voorbeeld mooi laat zien is dat 1 handeling met aandacht doen er al voor zorgt dat je opeens andere dingen opmerkt die normaliter uit je gezichtsveld worden gefilterd door je brein.
En dat is het doel van mindfulness: de dingen zien zoals ze zijn.
Wil je jouw bewustzijn ook vergroten? Geef je dan op voor de eerstvolgende mindfulness training. Kijk hier wanneer die is.
